DE STRALENDE WERELD
In 1666 schreef Margaret Cavendish de allereerste feministische utopie en tevens de eerste sciencefictionroman: The Blazing World. Politiek, wetenschap en literatuur werden gedomineerd door mannen. Cavendish doorbrak dit met haar originele, filosofische en grappige boek; een klassieker die denkers tot op heden inspireert.
De stralende wereld is mijn vertaling van dit meesterwerk van Cavendish. Het boek verscheen met een uitgebreide inleiding van mijn hand bij ISVW Uitgevers.
De stralende wereld vertelt het verhaal van een jonkvrouw die wordt ontvoerd en via de noordpool in een andere wereld belandt. De steden zijn er van edelstenen en de mensen lijken er op dieren.
De jonkvrouw schopt het tot keizerin en zet ze de politiek, religie en wetenschap naar haar hand, op wonderlijke wijze bijgestaan door de geest van de hertogin van Newcastle. Samen nemen ze vervolgens wraak op het onrecht dat de hertogin is aangedaan.
Zo levert Cavendish met haar utopie een geestige en fantasierijke kritiek op de samenleving, wetenschap en politiek.
PERS
‘De inleiding van vertaler Thomas Heij, zelf filosoof, vertelt onderhoudend en uitgebreid over haar leven en geeft veel historische context (…)’
– Julie Phillips in Trouw
‘Thomas Heij heeft de tekst zeer toegankelijk gemaakt. Hij heeft de soms ellenlange zinnen in stukken geknipt en van een zin soms zelfs meerdere alinea’s gemaakt. Dat maakt het prettiger lezen.’
– Addie Schulte op Boekenstrijd
‘Ik zou wensen dat dit boek bij alle stationsboekhandels op tafel komt te liggen en bij een groot publiek bekend wordt. Het verdient het om een bestseller te worden.’
– Karin de Leeuw De Leesclub van Alles
DE HERTOGIN VAN NEWCASTLE
Margaret Cavendish groeide op in een gegoede familie, werd hofdame van de Engelse koningin en volgde haar tijdens de Engelse Burgeroorlog in ballingschap naar Parijs. Daar ontmoette ze de eveneens verbannen William Cavendish, markies van Newcastle. Ze trouwden en betrokken het Rubenshuis in Antwerpen.
Margaret werd bespot om haar excentriciteit en extravagante kledingstijl, maar verkeerde tegelijk in gezelschap van grote geleerden van haar tijd. Ze was persoonlijk bekend met denkers als René Descartes en Thomas Hobbes, en werd bewonderd door Constantijn Huygens.
‘Een gestoorde, verwaande en belachelijke vrouw.’
Samuel Pepys
‘Ze heeft zowel iets edels en verhevens als iets gestoords en krankzinnigs.’
Virginia Woolf
Als eerste vrouw – vóór Anne Conway en Mary Wollstonecraft – publiceerde Cavendish onder haar eigen naam niet alleen gedichten, korte verhalen en toneelstukken, maar ook wetenschappelijke verhandelingen.
In 1667 bezocht ze – wederom als eerste vrouw – de Royal Society, de Britse academie voor wetenschappen. Pas honderden jaren later viel die eer weer toe aan een vrouw.
Utopie
Enkele thema’s die Cavendish met haar utopie aansneed, zijn ook vandaag de dag relevant. Meer dan drieënhalf eeuw later zijn vrouwen onder politici, bestuurders en wetenschappers bijvoorbeeld nog steeds ondervertegenwoordigd.
Nadenken over een fantasiewereld kan volgens Cavendish helpen dat te veranderen. Niet alleen omdat het vermakelijk is, maar omdat het ons in staat stelt om een leven te verbeelden dat we nog niet hebben bereikt. In die wereld kunnen we onszelf zijn en het toont volgende generaties waarom die versie van onszelf geen werkelijke mogelijkheid was. Dat alles opdat samenleving in de toekomst iets mooier en beter wordt.
Receptie
De waardering die Cavendish door de eeuwen heen heeft gekregen is heel wisselend. Samuel Pepys vond Cavendish ‘een gestoorde, verwaande en belachelijke vrouw’, en Virginia Woolf noemde haar de ‘crazy Duchess’. Daarentegen vond Walter Charleton haar werk niet minder dan Don Quichot, en Constantijn Huygens nam haar serieus als wetenschapper. Inmiddels wordt Cavendish steeds vaker gezien en bestudeerd als een volwaardig lid van de intellectuele gemeenschap in de zeventiende eeuw.