Is de mensheid een hondenlul?
Ester Naomi Perquin
‘De mensheid is een hondenlul.’
– Ester Naomi Perquin
Op de voorpagina van NRC stond op 20 januari ‘De mensheid is een hondenlul’. Een dichtregel van Ester Naomi Perquin, de slotregel van het gedicht Samenvattend (2022) uit de bundel Ongevraagd advies.
Arjen van Veelen greep die regel aan om te betogen dat de mensheid géén hondenlul is. Hij las de regel met het oog op de klimaatcrisis: ‘Vele duizenden jaren lang gedroegen we ons heel bescheiden. We kietelden de aardkorst met onze voeten; we boorden er nog geen gaten in, brandden nog geen bossen plat’. Dus kapitalisten en rijke hedendaagse westerlingen zijn volgens hem de hondenlul.
Maar toen ik meer dan die ene regel van Perquin las – het hele gedicht – dacht ik: hier klopt iets niet. Het staat Van Veelen natuurlijk vrij om er een eigen draai aan te geven, maar volgens mij gaat het niet over klimaat. En het zou zomaar kunnen dat de mens tóch een hondenlul is.
Voetbalhooligan
Perquin heeft het gedicht zelf online gezet, handig om het eerst even te lezen. Stadion, plaatsbewijs, spel, bal, doelpunt. Dit gaat niet over klimaat, maar over voetbal. Vermoedelijk rondom het WK in Qatar geschreven.
De corruptie bij het toewijzen van het WK aan Qatar en de honderden arbeidsmigranten die stierven of gewond raakten bij de bouw van de voetbalstadions: de mensheid, of in elk geval de voetbalwereld, liet zich hier op z’n zachtst gezegd niet van zijn beste kant zien. Al gaat het bij voetbal wel vaker mis natuurlijk.
‘Hondenlul’ (aanvankelijke ‘hondelul’) is zelf ook een term uit de voetbalwereld. Je scheldt er vooral de scheids mee uit. ‘Hij… is… een… hondenlul!’ bijvoorbeeld, en volgens Van Dale ook ‘Hi ha hondenlul!’. Het doet mij meteen denken aan het ‘Hondelulle!’ van de alleenstaande vandaal van Kees van Kooten.
Wat is een hondenlul?
In het geval van de voetbalsupporter die de scheidsrechter uitmaakt voor hondenlul, betekent het in feite niet veel meer dan dat je het (grondig) oneens bent met een beslissing – of althans doet alsof, omdat hij jouw team benadeelt. Ik geloof niet dat veel voetbalsupporters heel specifiek kiezen voor dit woord, het is gewoon ingesleten.
Als we willen weten wat het in een gedicht betekent en of we met Perquin kunnen zeggen dat de mensheid een hondenlul is, moeten we alleen toch wat beter kijken. Volgens het woordenboek is een hondenlul ‘vulgair, scheldwoord onhandig, onbekwaam, slap individu’. Dat is best een specifieke betekenis.
In de klimaatinterpretatie van Van Veelen betekent ‘hondenlul’ eerder ‘eikel’, of preciezer: iemand die het klimaat kapotmaakt. Dat sluit het gedicht van Perquin niet uit, maar zij trekt het breder. Mensen zijn eikels. En dan kun je niet, zoals Van Veelen, zeggen dat alleen kapitalisten of hedendaagse mensen eikels zijn. De mensheid heeft zich door de eeuwen heen toch behoorlijk als een eikel gedragen.
Is de mensheid een hondenlul?
Maar wacht even. Ik heb nu een paar honderd woorden vrij serieus het woord ‘hondenlul’ zitten ontleden. Alleen: van de mensheid zeggen dat hij een hondenlul is, is dat niet vooral gek en grappig? Het contrast tussen een groot, serieus woord als ‘mensheid’ en een intussen toch wat lullig scheldwoord als ‘hondenlul’.
Perquins gedicht lijkt serieus – zeker als je het vanuit Qatar-oogpunt leest. Maar dan die laatste zin… Er staat niet ‘De mens is een eikel’.
De alleenstaande vandaal is grappig omdat hij in z’n eentje zogenaamd heel stoer in het luchtledige ‘hondelulle!’ roept. We lachen om hém. Híj gedraagt zich als een hondenlul.
De scheidsrechter, een ander of de mensheid uitmaken voor ‘een hondenlul’ is makkelijk. Maar we zijn zelf ook onderdeel van de mensheid, we zijn zelf ook mens. Zijn we dus niet zelf een hondenlul juist als we roepen dat de mensheid een hondenlul is? Scanderen we dan ons eigen onbenul?
Zeg het maar. Is de mensheid een hondenlul? Ben jíj misschien ook een hondenlul?
• Samenvattend – Ester Naomi Perquin, de tekst in Zout Magazine
• De mensheid is geen hondenlul – Arjen van Veelen, NRC
• De Alleenstaande Vandaal – Van Kooten en De Bie