vertaling: Thomas Heij, 2019
In de eerste aangrijpende regels van Dagboek van een dief toont Jean Genet zijn jeugdige verlangens, zijn uitgangspunten als dichter en zijn leefregels als man. Hij begint met een enkel zinnetje – ‘De kleding van dwangarbeiders is roze met wit gestreept’ – en zet zich vervolgens tot een paragraaf van proustiaanse proporties, waarin de lezer gelijk wordt meegesleurd naar het innerlijke heiligdom van de veroordeelde en vertrouwd raakt met zijn gebaren, geluiden en geuren, zijn onuitgesproken codes. We zien de bravoure van gespierde goden, gekleed in de gekleurde strepen van een pak voor een kinderfeestje of van een verkleurde suikerstok – kleuren die waarschijnlijk gekozen zijn om de dragers, de meest hardvochtige criminelen van Frankrijk, te bespotten.
Toch heeft Genet deze spot voorzien van een zekere grandeur. Dit zijn de kleuren van de leerschool van zijn keuze, waarvan hij overtuigd is dat hij ze op een dag zelf zal dragen, wanneer hij promoveert van vondeling tot crimineel tot veroordeelde. Als dat eenmaal achter de rug is, zal hij het voorrecht verkrijgen om zijn zelfgekozen kameraden te vergezellen op hun scheepstransport vanuit de Bretonse haven van Brest naar de Îles du Salut, vlak voor de kust van het nauwelijks gekoloniseerde Frans-Guyana. Hij verbeeldt zich als een van hen, geketend aan de enkels, op het modderige pad naar de gevangenis van Saint-Laurent-du-Maroni, waar de meest gevreesden op een veer over de van piranha’s vergeven Maroni rivier worden gevaren om vervolgens weg te rotten in de hel van Duivelseiland.
In zijn jonge geest ziet hij zichzelf als een stralende volgeling, gekroond met een doornige lauwerkrans, getooid in de kleuren van een heilige omkering. Toen hij zeven maanden oud was, werd hij in een mandje achtergelaten bij het Bureau d’abandon, de vondelingenkamer. Op zijn vijftiende belandde hij in de strafkolonie voor lichte vergrijpen en overtredingen in Mettray. Op zijn negentiende werd hij oneervol ontslagen uit het Franse vreemdelingenlegioen wegens zijn al te intieme omgang met een andere soldaat. Op amper twintigjarige leeftijd werd hij een vagebond die door de vreselijkste omstandigheden laveerde. Dit is het pad dat hij kiest in zijn jacht op de roze en witte strepen van de dwangarbeiders.
Zonder een duit op zak baant hij zich een weg door het Europa van 1932, dat krioelt van een netwerk vol bedelaars, door ongedierte geplaagd, verkleumd en hongerig, op zoek naar een beetje brood, een slappe kool, de miniemste schuilplaats. Vlaanderen. Polen. Nazi-Duitsland. Tsjechoslowakije. Andalusië, de Spaanse kunst, parallel in pas met pelgrims op de St. Jacobsroute. De jonge Jean, de zelfbewuste luis, de vagebond-dief, die pooiers en drugsdealers van dienst is. Stelen betekent eten, haast als een baan, maar misdaden plegen waarop een gevangenisstraf staat is een drang van geheel andere orde. Hij voert alle benodigde inwijdingsrituelen uit en verandert op zijn beurt de sfeer, hij verheft deze mannen en kroont ze met zijn zelfontworpen lauweren. Salvador, Lucien, Guy en Stilitano, blond als een schip, Billy Budd blond. Dit is een mannenwereld, waarin alle vrouwelijkheid verborgen blijft in een ruwe bolster. Hij houdt van hen op zijn meest miserabele momenten, of het nu is om hun kracht, elegantie, lelijkheid of een geweldig geschapen geslacht. En waarom houden zij van hem? Misschien omdat ze al voorzien dat ze ooit herinnerd zullen worden dankzij hem, ieder als een viooltje, een vergeet-me-nietje platgedrukt in het boek van zijn nog niet opgetekende levensverhaal.
Veertien jaar later schrijft Genet Dagboek van een dief, zijn allermooiste autobiografische fictietekst…
Lees hier het hele verhaal.