carnaval met een idee
Opinieartikel de Volkskrant
Komend weekend barst het carnaval weer los. De meeste carnavalsvierders vieren dat door heel veel geld uit te geven aan outfits, lauw bier en harde muziek. Dat is zonde, want carnaval is in essentie een van de mooist denkbare feesten – dat wil zeggen: de vroegere, Venetiaanse variant.
Het Venetiaanse carnaval werd in 1296 ingesteld als feestdag om het begin van de lente te vieren. Waar de typische carnavalsmaskers precies hun oorsprong vinden, is tot op heden een mysterie, maar ze zorgden er in ieder geval voor dat de hoge en lage sociale klassen voor even gelijk waren. Ook toen waren er excentrieke vermommingen, vuurwerk, muziek en drank, maar belangrijker was dat de machthebbers op de hak werden genomen.
Zulke achterliggende ideeën zijn grotendeels vergeten, niet alleen met carnaval, maar bij allerlei feestdagen. Valentijnsdag draait om cadeautjes, Sinterklaas draait om cadeautjes, Kerst draait om cadeautjes, en Koningsdag draait om het verkopen van zoveel mogelijk rommel op de vrijmarkt en het beste plekje bemachtigen in het Vondelpark om te tonen hoe goed je zoontje kan vioolspelen.
Toch schuilt achter al die feestdagen steeds een mooi idee: iets aardigs doen voor je geliefde, elkaar plagen met Sinterklaasgedichten, een feest van licht in de duisternis en contact tussen de vorst en het volk (hoewel je je kunt afvragen of dat laatste nog wel van deze tijd is).
Feestdagen kunnen bij uitstek zorgen voor maatschappelijke verbinding. Je komt elkaar tegen op straat of in de kroeg, je gaat op bezoek bij familie of nodigt vrienden uit om samen lekker te eten.
Daarnaast kunnen feestdagen een bepaalde moraal uitdragen. Je viert iets met elkaar, niet alleen als uitlaatklep of om het vrije dagje, maar omdat je een bepaald idee de moeite waard vindt – Vrouwendag, de Dag van de Arbeid of Dierendag – of een specifieke gebeurtenis wilt herdenken – denk aan Bevrijdingsdag of Keti Koti.
Het huidige carnaval is niet een en al verderf. Prins Carnaval is bijvoorbeeld niet alleen een lollige manier om de autoriteiten te beschimpen, maar hij haalt in sommige gemeenten veel geld op voor liefdadigheid. Ook gaan aardig wat carnavalsverenigingen langs bij eenzame ouderen of zieke kinderen.
Juist het maatschappelijke karakter en de mooie morele ideeën erachter maken een feestdag waardevol en anders dan een willekeurige avond stappen. Heroverweeg dus hoe je dit weekend carnaval viert: schroef het commerciële aspect wat terug, houd de morele idee in ere en ga met een Venetiaans masker de straat op!
Het Venetiaanse carnaval werd in 1296 ingesteld als feestdag om het begin van de lente te vieren. Waar de typische carnavalsmaskers precies hun oorsprong vinden, is tot op heden een mysterie, maar ze zorgden er in ieder geval voor dat de hoge en lage sociale klassen voor even gelijk waren. Ook toen waren er excentrieke vermommingen, vuurwerk, muziek en drank, maar belangrijker was dat de machthebbers op de hak werden genomen.
Zulke achterliggende ideeën zijn grotendeels vergeten, niet alleen met carnaval, maar bij allerlei feestdagen. Valentijnsdag draait om cadeautjes, Sinterklaas draait om cadeautjes, Kerst draait om cadeautjes, en Koningsdag draait om het verkopen van zoveel mogelijk rommel op de vrijmarkt en het beste plekje bemachtigen in het Vondelpark om te tonen hoe goed je zoontje kan vioolspelen.
Toch schuilt achter al die feestdagen steeds een mooi idee: iets aardigs doen voor je geliefde, elkaar plagen met Sinterklaasgedichten, een feest van licht in de duisternis en contact tussen de vorst en het volk (hoewel je je kunt afvragen of dat laatste nog wel van deze tijd is).
Feestdagen kunnen bij uitstek zorgen voor maatschappelijke verbinding. Je komt elkaar tegen op straat of in de kroeg, je gaat op bezoek bij familie of nodigt vrienden uit om samen lekker te eten.
Daarnaast kunnen feestdagen een bepaalde moraal uitdragen. Je viert iets met elkaar, niet alleen als uitlaatklep of om het vrije dagje, maar omdat je een bepaald idee de moeite waard vindt – Vrouwendag, de Dag van de Arbeid of Dierendag – of een specifieke gebeurtenis wilt herdenken – denk aan Bevrijdingsdag of Keti Koti.
Het huidige carnaval is niet een en al verderf. Prins Carnaval is bijvoorbeeld niet alleen een lollige manier om de autoriteiten te beschimpen, maar hij haalt in sommige gemeenten veel geld op voor liefdadigheid. Ook gaan aardig wat carnavalsverenigingen langs bij eenzame ouderen of zieke kinderen.
Juist het maatschappelijke karakter en de mooie morele ideeën erachter maken een feestdag waardevol en anders dan een willekeurige avond stappen. Heroverweeg dus hoe je dit weekend carnaval viert: schroef het commerciële aspect wat terug, houd de morele idee in ere en ga met een Venetiaans masker de straat op!
Vlak voor carnaval schreven Simone Vermeeren en ik een opiniestukje voor de Volkskrant, waarin we betoogden dat carnaval meer kan zijn dan een feest voor de commercie.
